Werkgeluk: wat is de rol van zingeving?

door Jos Nierop

Een groot deel van ons leven bestaat uit werk. Het is dan ook fantastisch wanneer je ‘onder werktijd’ datgene mag doen wat je het liefste doet. Het klinkt pessimistisch, maar ik denk dat dat weinigen gegeven is. Des te meer reden om te onderzoeken wat werkgeluk precies is, wat eraan bijdraagt, en of je het zelf kunt beïnvloeden. We kijken specifiek naar de belangrijke rol van zingeving, aangezien zingeving het concept werkgeluk in een ander daglicht plaatst.

Wat is werkgeluk

Werkgeluk is meer dan ‘werkplezier’, het gaat ‘dieper’. Werkgeluk gaat onder andere over:

• Voldoening ervaren in je werk. Dat kun je bijvoorbeeld voelen wanneer je je creativiteit kwijt kunt in je werk.
• Je gemotiveerd voelen. Motivatie is idealiter intrinsiek, dus voortkomend uit een bron van persoonlijke doelen en waarden.
• Enthousiast zijn over je werk. Dat kan gaan over de organisatiedoelen, de aard van je werk, of hoe je samenwerkt met collega’s.
• Je voldoende uitgedaagd voelen. Mensen willen leren en groeien, ook al is dat soms spannend.

Veel wetenschappelijke studies laten zien dat gelukkige medewerkers creatiever en veerkrachtiger zijn, dus het is voor organisaties belangrijk om hier aandacht aan te besteden.

Wat draagt bij aan werkgeluk?

Uit onderzoek blijkt dat deze vijf elementen bijdragen aan werkgeluk:

1. Een fijne werkomgeving. Een menselijke omgeving met voldoende persoonlijk contact.
2. Voldoende uitdaging. Professioneel en persoonlijk kunnen groeien. Dat kan in de vorm van bijscholingen of nieuwe taken.
3. Goed leiderschap. Transparantie, inspiratie, vertrouwen.
4. Goed management. Goede coaching, duidelijke feedback, prettige communicatie.
5. Betekenisvol werk. Aandacht voor zingeving.

Wat direct duidelijk wordt, is dat relaties belangrijk zijn voor werkgeluk. Het is van groot belang dat je op een prettige manier met je collega’s om kunt gaan; dat jullie elkaar waarderen en steunen. Wat betreft leiderschap is gelijkwaardigheid, medemenselijkheid, persoonlijk contact en waardering van belang.

Laten we dieper inzoomen op het vijfde element, zingeving. Zingeving is een persoonlijk proces, en vraagt dan ook om een persoonlijk antwoord.

De rol van zingeving

Er is veel overlap tussen werkgeluk en zingeving. Toch is er ook een onderscheid. Werkgeluk is waarschijnlijk net wat meer gericht op het individu, op een prettige individuele ervaring (al speelt de ander ook hier een grote rol). Zingeving gaat meer over je bijdrage aan het grote geheel, en individueel geluk is dan geen voorwaarde. Iemand kan zich fel inzetten voor een hoger doel, wat kan bijdragen aan zingeving, maar niet per se direct aan werkgeluk.

Wat beoog jij? Waarom werk je eigenlijk? Het is van belang dat je jouw waarom laat overlappen met het waarom van de organisatie en je functie. Wil je een prettige baan met veel vakantie, weinig werkdruk, en is dat genoeg? Of wil je ook een wezenlijke bijdrage leveren aan de maatschappij en de wereld, voor zover dat mogelijk is? Wil je de zingevingsbehoefte aan verbondenheid vervult zien worden in je werk? Ervaar jij je werk als baan, carrière, of roeping? Jouw waarom is van invloed op wat je nodig hebt en zoekt in je werk.

Dat neemt niet weg dat zingeving in werk voor iedereen belangrijk is. Iedereen vraagt zich af wie ze zijn, wat belangrijk voor ze is, en hoe dat tot uiting kan komen in werk.

Wat kun je zelf doen?

Werkgeluk (en zingeving) zijn maar ten dele maakbaar. Er moet brood op de plank, en we zullen ons dan ook moeten schikken naar de kansen die we krijgen. Soms heb je pech en blijkt een organisatie en functie tóch niet bij je te passen. Ook kan een gevoel van ‘is dit nou alles?’ je bekruipen, terwijl je niet zo goed begrijpt waarom.

Terwijl je dit pad bewandelt, is eerlijkheid je bondgenoot. Durf te voelen wat je voelt en onderzoek waar die gevoelens vandaan komen. Ervaar je een sleur in je werk, of een gebrek aan motivatie, durf dat dan te zien en reflecteer hierop. Wat mis je? Hoe ziet een werkdag eruit die je wel veel voldoening zou geven? Welke elementen komen daarin terug? Zou je die elementen kunnen inbouwen in je huidige werkzaamheden?

Soms blazen we onze behoeftes te groot op, terwijl ze eenvoudig(er) te vervullen zijn. We hoeven niet altijd radicaal te switchen van carrièrepad, soms helpt het om meer de verbondenheid te zoeken met collega’s, of meer zicht te krijgen op het waarom van jouw werk. Dat is een typische ’trage vraag’, of zingevingsvraag, die vraagt om reflectie, tijd en geduld. Onze gekwalificeerde life counselors bieden professionele begeleiding bij dit soort levensvragen.

Conclusie

Eén aspect is uitermate belangrijk in onze kijk op werkgeluk: het is van belang dat we in onze zoektocht de sweet spot vinden tussen maakbaarheid en realisme/pessimisme. Werkgeluk is niet volledig maakbaar, maar we hebben er wel degelijk enige invloed op. De relatie met collega’s en klanten is uitermate belangrijk, en we kunnen ons hier altijd anders in opstellen, bijvoorbeeld met meer openheid, eerlijkheid en compassie.

Durf te voelen wat je voelt in relatie tot werk. Wanneer je een sleur ervaart, dan is dat een betekenisvolle boodschap. Wat mis je precies? Verandering begint altijd waar je nu bent. Onderzoek of de elementen die je mist te creëren zijn in je huidige werk, mocht het voor jou noodzakelijk zijn dat deze zaken terugkomen in je werk. Houd hierbij zicht op het feit dat maakbaarheid haar grenzen kent.

Herken je jezelf in dit stuk en wil je graag met een gekwalificeerde life counselor in gesprek gaan over jouw vragen? Neem dan contact op met je werkgever of bedrijfsarts met de vraag of zij jou willen supporten met een traject van vier open gesprekken bij i mindLife.