Medicalisering? Er bestaat geen medicijn dat levensvragen beantwoordt

door Jos Nierop

43 procent van de Nederlanders heeft in het leven te maken gehad met een psychische stoornis, volgens cijfers van het Trimbos-instituut. We staan voor de wetenschappelijke uitdaging om deze psychische ontregeling te begrijpen, te verklaren en te behandelen. We trekken lijntjes tussen ‘normaal’ en ‘abnormaal’, en zoals blijkt uit deze cijfers valt een grote groep mensen buiten de lijntjes van de normaliteit. Dat is problematisch. Je abnormaal – niet goed genoeg – voelen is onprettig en vaak niet helpend. Kan het ook anders? Hieronder zoeken we naar oplossingen voor het probleem van medicalisering – en dan vooral de medicalisering van pijn, verdriet en ongeluk.

Waarom we zo niet optimaal geholpen zijn

In onze maatschappij hanteren we een wereldbeeld en mensbeeld. Secularisering, individualisering en de toenemende welvaart zorgen ervoor dat we impliciet en expliciet de boodschap krijgen dat we moeten presteren en dat we succesvol en gelukkig moeten zijn, als individu. Sommige mensen lukt dat, maar een grote groep wordt getroffen door het onvermijdelijke lot van deze onvoorspelbare wereld, zoals het hebben van een criminele vader, geen baan kunnen vinden na je studie, een auto-ongeluk, erg gevoelig zijn en daarin vastlopen, relatieproblemen, of pech op wat voor manier dan ook. Het gebeurt. Soms lijkt het alsof iemand gewoon ‘beter zijn best moet doen’, maar zo simpel is het vaak niet. Aan dit soort situaties, en de bijkomende psychische klachten, is weinig abnormaals. Hetzelfde kan gezegd worden van stress, verlegenheid en eenzaamheid.

Toch schrikken we van de angst, somberte en woede die we voelen wanneer we ‘falen’, of wanneer ‘het’ gewoon niet lukt. We komen misschien wel in aanmerking voor ggz? Blijkbaar is er iets mis met je, want je kan niet voldoen aan de plicht van gelukkig en succesvol zijn. Het is aan de psycholoog om jou zo goed mogelijk te behandelen, zodat je weer aan de goede kant van de lijn valt. Dat is een mooi streven, want het is gericht op jouw welzijn. En ik ben dankbaar dat er zo veel behandelaren voor ons klaar staan. Tegelijk wekt het idee van ‘behandelen’ de suggestie dat er iets mis is met je, dat je het niet helemaal goed doet. Is dat wel zo? De wachtlijsten in de ggz zijn lang, dus we hebben behoefte aan vernieuwing, aan een beweging weg van medicalisering; het onterecht betreden van het medische domein.

Medicalisering: je hebt een stoornis

Mogelijk heb je baat bij het behandelprotocol dat past bij jouw ‘stoornis’. Maar waarom jíj je nu zo voelt en waar jij mee geholpen bent, daarvoor bestaat in de meeste gevallen geen kant en klaar antwoord. Gelukkig bestaat er wel een persoonlijk antwoord, waarin ruimte is voor jouw ideeën over wie je bent, wat belangrijk voor je is en waar je naartoe wilt.

Neem de 33-jarige Roy. Hij heeft last van burn-outklachten. Dat heeft in zijn geval iets te maken met een groot verantwoordelijkheidsgevoel, onzekerheid, gevoeligheid, ‘faalervaringen’ uit het verleden, en het gevoel dat hij qua werk niet écht doet wat hij zou moeten doen. Door zijn oververmoeidheid mist hij buiten werktijd wat sociaal plezier, en daardoor gaat hij zich somber voelen. Hij vraagt zich af of hij lang op vakantie moet gaan, een nieuwe baan moet gaan zoeken, of er iets mis met hem is en of het allemaal nog wel goed gaat komen.

Het tijdelijke contract, het alleen zijn, het is allemaal nogal wat. Hoe is Roy het beste geholpen? Hij besluit naar een psycholoog te gaan om zijn situatie door te spreken. De psycholoog moet iets met het verhaal van Roy en denkt aan een ‘aanpassingsstoornis’. Is deze ‘stoornis’ werkelijk het probleem?

Psychisch leed hoort bij de menselijke ervaring

Psychische ontregeling hoort bij ons huidige bestaan. Je bent een mens, je bent kwetsbaar en je doet wat je kan. Dat neemt niet weg dat je je graag beter zou voelen. Ervaringen als depressie en burn-out zijn zeer ingrijpend, laat ik dat vooropstellen. Een depressie geneest echter in 80% van de gevallen binnen twee jaar, zonder iets te doen (zie brainwash.nl). Noem het ons ‘zelfhelend vermogen’, of de veerkrachtige mens die op zoek is naar zichzelf en tegenslagen weet te incasseren. Dat werkt niet altijd, maar ieder mens kan rekenen op een ingebouwde veerkracht. Wat we daarvoor nodig hebben, is een gevoel van betekenis, zingeving.

In psychisch leed schuilt een kans. In al het mislukken, in het enge, de emotionele pijn, het blijven zoeken en proberen, daarin leren we onszelf en de wereld beter kennen. Waar ben je goed in? Wat vind je spannend? Waaruit put jij kracht? Wat is ondanks alles belangrijk voor je? Welke sterren zie je het helderst wanneer het donkerder wordt? Wie steunt jou? Lukt het je om jezelf te accepteren en lief te hebben ondanks alles?

Hoe is Roy het beste geholpen, voorbij zijn ‘stoornis’?

i mindLife: life counseling

i mindLife is in het leven geroepen om mensen bij te staan en te ontvangen zoals ze zijn. We blijven weg van een label, tenzij iemand écht behoefte heeft aan een ‘behandeling’. Je mag vrijuit je verhaal delen en we zoeken samen naar kracht, troost en inspiratie; een rode draad. Want ondertussen, rond al het leed, is die er vaak ook.

Roy gaat in gesprek met een life counselor. Daar vertelt hij zijn verhaal en samen zoeken ze naar een weg die nog niet zichtbaar is. Een weg die oplicht wanneer hij vertelt over wie hij is, wat belangrijk voor hem is, waar hij naartoe wil en hoe hij omgaat met de uitdagingen waar hij voor staat.

De life counselor gelooft in Roy’s veerkracht en creativiteit. Een diagnose had kunnen ‘verknopen met zijn identiteit’, terwijl aandacht voor de levensvragen onder zijn klachten juist kan zorgen voor samenhang en perspectief in zijn verhaal. Het vastlopen en het niet lukken laten een licht schijnen op wat wel belangrijk voor Roy is en waar hij naartoe wil.

We zijn er voor mensen die behoefte hebben aan steun, helderheid, perspectief en betekenis. Zo krijgen levensvragen de aandacht die ze verdienen, en zo erkennen we dat het leven soms lastig is. Bovendien ontstaat er dan in de ggz ruimte voor mensen die die specifieke hulp goed kunnen gebruiken.

Een life counseling traject bestaat uit vier wandelgesprekken met een gekwalificeerde life counselor, die worden vergoed door werkgevers. Lees hier meer over het traject. Je bent van harte welkom! Meld je hier aan, dan nemen we vrijblijvend contact op.