Kernwaarden: hoe dragen ze bij aan zingeving?

door Jos Nierop

Kernwaarden, dat klinkt als een filosofisch begrip en toch kunnen ze je leven op een praktische manier verrijken. Kernwaarden zijn woorden die verwijzen naar wat jij ‘in de kern’ waardevol vindt. In dit artikel besteed ik uitgebreid aandacht aan kernwaarden, omdat ze een van de vier elementen uitmaken van het life counseling wiel. Ze zijn een van de vier zingevingsbehoeftes die sociaal psycholoog Roy Baumeister vond in zijn onderzoek. Weten wat werkelijk belangrijk voor je is, draagt bij aan zingeving. Hieronder lees je hoe dat werkt.

Kernwaarden betekenis

Kernwaarden omvatten wat jij belangrijk vindt in het leven, datgene van waaruit je leeft. Ieder mens gelooft ergens in, anders zou niets ons frustreren, motiveren, inspireren of raken. We leven en werken ergens voor. Je komt steeds dichter bij het ‘waarom’ wanneer je steeds opnieuw ‘waarom’ blijft vragen.

Waarom schrijf ik dit artikel? Omdat ik mensen wil inspireren en verder helpen. Waarom wil ik dat? Omdat mij dat veel voldoening geeft, ik vind het fijn om iets betekenisvols of moois aan de wereld te geven. En waarom vind ik dat belangrijk? Ik streef naar een wereld waarin mensen in harmonie met elkaar kunnen leven. Zo kom ik uit bij een voor mij belangrijke kernwaarde: harmonie.

Kernwaarden voorbeelden

Dit zijn voorbeelden van veelvoorkomende kernwaarden: vrijheid, eerlijkheid, respect, verdraagzaamheid, rechtvaardigheid, gelijkheid, vrede, vriendelijkheid, liefde en veiligheid. Je hoeft niet heel strikt om te gaan met wat een kernwaarde wel of niet is. Als een woord iets omvat wat echt belangrijk voor jou is, zoals ‘familie’, dan is dat wat mij betreft een prima waarde. Zo’n waarde geeft jouw leven richting.

Nog wat voorbeelden van kernwaarden: rust, geluk, echtheid, gezondheid, duurzaamheid, humor, kalmte, stilte, vertrouwen, ambitie, succes, moed, betrouwbaarheid en oprechtheid.

De voordelen van leven vanuit je kernwaarden

Waarom zou je bewust reflecteren op wat je waarden zijn, je leven verloopt nu toch ook prima? Misschien is dat zo, maar het bewust maken van je kernwaarden kan fungeren als een persoonlijk kompas. We krijgen allemaal weleens te maken met lastige keuzes, dilemma’s, teleurstellingen of uitdagingen. Juist dan is het fijn om te beschikken over een bewust innerlijk kompas, die je kan helpen bij het bepalen van je richting. Hieruit volgen de volgende voordelen van het bewust maken van je kernwaarden:

• Makkelijker keuzes kunnen maken. De beste keuzes komen voort uit onze kernwaarden. We kunnen bijvoorbeeld een keuze maken vanuit liefde of authenticiteit.
• Doelen kunnen stellen die belangrijk voor je zijn. Betekenisvolle doelen komen voort uit kernwaarden. ‘Een boek schrijven’ kan als doel samenhangen met de kernwaarden ‘inspireren’, ‘creativiteit’ en ‘liefde’. Die waarden motiveren je en zorgen voor focus.
• Meer inzicht in waar je leven niet goed matcht met wie je bent. Voel je dat je niet op je plek bent? Door je kernwaarden bewust te maken, kun je helder krijgen waar dat mee te maken heeft. Misschien werk je als marketeer, terwijl dat niet goed matcht met jouw kernwaarden ‘compassie’, ‘rust’ en ‘inspireren’. Dit kan bovendien tot nieuwe inzichten leiden; misschien kun je je kernwaarden meer de ruimte geven binnen je huidige functie?
• Je hebt meer zelfvertrouwen. Wanneer je weet wat belangrijk voor je is, kun je makkelijker weerstand bieden tegen meningen of verzoeken van anderen. Je kunt spreken en keuzes maken ‘van binnenuit’.
• Weten wat niet bij je past. Sommige kernwaarden laten we bewust links liggen. Die waarden verdienen blijkbaar weinig aandacht in jouw leven.

Ik hoop dat ik je heb kunnen overtuigen van de meerwaarde van het opstellen van een lijstje met vijf kernwaarden. Ze dragen bij aan jouw veerkracht.

Hoe vind je je kernwaarden?

De meeste mensen hebben hun kernwaarden niet helder op een rij. We ‘vinden’ onze kernwaarden door levenservaring op te doen en dat kost tijd. Door te leven ontdekken we vanzelf wat echt belangrijk voor ons is. Deze tips helpen je verder op weg.

Tip 1: Schrijf op wie jij bewondert, en waarom

Kies ongeveer vier mensen uit die je bewondert en onderzoek vanuit welke waarden zij leven. Dat kan de Dalai Lama zijn, die een belichaming is van ‘compassie’. Of de muzikant Typhoon, die onder andere staat voor authenticiteit en kwetsbaarheid. Schrijf de kernwaarden onder elkaar.

Tip 2: Wat triggert jou?

Schrijf drie zaken op die jou mateloos irriteren. Vind je het vervelend als iemand nep of niet authentiek is? Doet het je pijn wanneer mensen niet naar je luisteren? Dan zijn authenticiteit en luisteren belangrijke waarden voor je, schrijf ze ook op.

Tip 3: Waar besteed je graag veel tijd aan?

Onderzoek waar je het liefst een groot deel van je tijd naar uit laat gaan. Is het lezen, schrijven, sporten, wandelen of dansen? Welke kernwaarden liggen er ‘onder’ die activiteiten? In het geval van lezen kan het gaan om inspiratie, bij schrijven om creativiteit, bij sporten om gezondheid, wandelen kan gaan over rust en reflectie en dansen over speelsheid. Schrijf deze kernwaarden op.

Ga vervolgens intuïtief te werk. Zoom uit en onderzoek welke waarden oplichten in jouw levensloop. Waarop baseerde jij belangrijke keuzes? Voeg deze kernwaarden ook toe aan je lijst. Streep weg en voeg samen, tot je een lijst met vijf kernwaarden hebt. Dát is jouw kompas. Maak er eventueel een top 5 van, bijvoorbeeld:

1. Echtheid
2. Creativiteit
3. Liefde
4. Humor
5. Spiritualiteit

Hoe dragen kernwaarden bij aan zingeving?

Je innerlijke kompas kun je ergens ophangen, zodat je er makkelijk naar kunt kijken. Zo ‘voed’ je een van de vier zingevingsbehoeftes van Roy Baumeister: weten wat belangrijk voor je is. Het kompas maakt je leven overzichtelijker. Je doet niet maar wat, je communiceert en kiest vanuit wat voor jou zinvol is. Die manier van leven voelt zingevend. Dat hoef je niet van me aan te nemen, je kunt het uitproberen!

Conclusie

Ik vind het een mooi onderwerp, kernwaarden. Het maakt zingeving concreet en toepasbaar. Een van de krachtigste manieren om te achterhalen wat (op dit moment) je waarden zijn, is onderzoeken wie jij bewondert. Zij belichamen net als jij bepaalde kernwaarden. Is het Elon Musk, Barack Obama of je moeder? Wat vind je zo bijzonder aan wat ze doen en wie ze zijn?

Vervolgens staat je nog maar één ding te doen: zelf gaan leven vanuit die kernwaarden. Inspireert het jou om bewust bezig te zijn met zingeving en voel je dat zingeving in jouw leven in de knel is gekomen? Wil je graag met een gekwalificeerde life counselor in gesprek gaan over de vier wezenlijke vragen: wie ben je (eigenwaarde), wat is belangrijk voor je (kernwaarden), waar wil je naartoe (doelgerichtheid) en hoe ga je om met impactvolle momenten (grip), meld je dan aan bij i mindLife. Wij zijn er voor werkend Nederland, voor organisaties die geloven in het belang van zingeving. In vier gesprekken komen we tot jouw antwoorden.